WIDOPEDIA
Een blog over Frans-Vlaanderen, de Nederlanden en Europa
Wido Bourel

Meest recente berichten
Archieven
Kernwoorden

Dagklapper – september

1september1297Na een lange belegering doet de Franse koning Filip de Schone zijn intrede in Rijsel. De stad werd verdedigd door Robrecht van Bethune, graaf van Vlaanderen.
1september1796Afschaffing van het kloosterwezen met uitzondering van de congregaties die zich bezighouden met onderwijs en ziekenzorg.
1september1911De Nederlandse luchtvaartpionier en vliegtuigbouwer Anthony Fokker (1890-1939) maakt zijn eerste vlucht boven Haarlem.
1september1963De wet op de taalgrens wordt bekrachtigd. Komen, Moeskroen en de Jekervallei gaan naar Wallonië, Voeren en het gebied rond Landen worden bij Vlaanderen gevoegd.
2september1921Geboorte in Binche van Gérard Prévot, schrijver van fantastische verhalen. Enkele van deze verhalen verschenen in 1986 postuum onder de titel Contes de la mer du Nord.
2september1973Overlijden in Bournemouth van John R. R. Tolkien, schrijver van o.m. In de ban van de ring en vader van de moderne “high fantasy”.
3september1314Verdrag van Marquette waardoor een tweede uitgave van de Guldensporenslag wordt vermeden. Hierdoor moeten de Vlamingen dulden dat de kasselrij Kortrijk tijdelijk onder Frans gezag komt.
3september1572Leuven wordt bevrijd door de troepen van Willem van Oranje.
3september1830De Henegouwse jurist Alexandre Gendebien stelt kroonprins Willem de scheiding voor tussen de Noordelijke- en de Zuidelijke Nederlanden (het latere “België”), onder dezelfde dynastie. Gendebien, die even later eerste Belgische minister van Justitie zou worden, had een zorgvuldig plan: eerst de “bestuurlijke scheiding” van Noord en Zuid, dan de Belgische onafhankelijkheid, onmiddellijk gevolgd door de aansluiting van België bij Frankrijk. Zijn betachterkleinzoon, Paul-Henry Gendebien, ijvert vandaag met zijn partij Rassemblement Wallonie-France nog steeds in deze zin, met deze nuance dat hij alleen de aanhechting van Wallonië en Brussel bij Frankrijk nastreeft.
3september1898Geboorte van Aloïs Gerlo, oud verzetsman en communist, eerste rector van de Vlaamse Universiteit Brussel, voorzitter van het Vermeylenfonds en van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen. Groot Erasmus-kenner. Befaamde tegenstander van het VSO.
4september1837Victor Hugo komt na een reis door Vlaanderen in de streek van Bonen aan en beschrijft het landschap aldaar als “het mooiste van de wereld”.
4september1896Geboorte in Rijsel van de Zuid-Vlaamse voorman en schrijver Nicolas Bourgeois. Zijn familie stamde uit de Leievallei en zijn grootvader was eigenaar van de “marktskeppe”, een schip voor goederentransport voor de markten van de gemeenten tussen Ariën-aan-de-Leie en Menen.
5september1569Overlijden van de schilder Pieter Bruegel  in Brussel. Hij is begraven in de rechter zijbeuk van Kerk van Onze-Lieve-Vrouwe van de Kapelle in het centrum van Brussel.
5september1815Koning Willem I van de Verenigde Nederlanden wordt in Gent triomfantelijk ingehaald.
5september1877Albrecht Rodenbach, aanvoerder van de Vlaamse studentenbeweging (de Blauwvoeterie), organiseert zijn eerste Landdag.
5september1920Eerste IJzerbedevaart in Veurne-Steenkerke. Steenkerke werd uitgekozen om er hulde te brengen aan Joe English.
6september1572Dendermonde wordt bevrijd door de troepen van Willem van Oranje, onder de leiding van jonkheer van Dorp.
6september1620De Mayflower verlaat de haven van Plymouth met 102 kolonisten (“Pilgrim Fathers”) aan boord. Na een reis van 65 dagen op zee landden ze in Provincetown, gelegen op het uiterste puntje van het schiereiland Cape Cod in Massachusetts. In de Amerikaanse geschiedenis wordt dit gezien als het begin van de blanke kolonisatie van de latere Verenigde Staten, wat niet helemaal klopt want er waren al eerder enkele permanente nederzettingen van Europeanen. De Pilgrim Fathers waren puriteinen die voor hun vertrek elf jaar in Leiden hadden gewoond. Het huidige Provincetown is nu een bekend centrum voor homoseksuelen.
6september1673Stadhouder Willem III van Oranje herovert de aloude vestingstad Naarden op de Fransen.
6september1813De Pruisen onder aanvoering van generaal Bülow verslaan nabij Dennewitz de Franse legers o.l.v. maarschalk Ney, wat voor Napoleon het begin van het einde zal betekenen. De Pruisische bevelhebber mag zich voortaan Friedrich Wilhelm Bülow von Dennewitz noemen en krijgt nadien in Nederland een van de eerste zes Grootkruisen in de Militaire Willemsorde.
6september1889In Antwerpen vliegt nabij de huidige Royerssluis de patronenfabriek van Joseph Corvilain in de lucht. Met 95 doden is dit de grootste ramp ooit die Antwerpen in vredestijd trof.
6september1898Koningin Wilhelmina bestijgt de troon in Nederland.
6september1944De Oost-Friese haven Emden wordt zwaar gebombardeerd door 800 Amerikaanse vliegtuigen. Zowat 80 % van de stad wordt verwoest waaronder de historische binnenstad, en 370 mensen verliezen het leven.
6september1948Na de troonafstand van koningin Wilhelmina bestijgt haar dochter Juliana de troon in Nederland.
7septemberVanaf deze datum korten de dagen ’s morgens gemiddeld meer dan anderhalve minuut en ’s avonds meer dan twee.
7september1426Stichting van de Leuvense Universiteit door Jan I, hertog van Brabant. Zij diende als model voor de later opgerichte universiteiten te Dowaai (Douai, Frans-Vlaanderen) in 1562 en Leiden, gesticht door Willem van Oranje in 1575.
7september1543Verdrag van Venlo, waarbij Willem II van Gullik, hertog van Gelderland, zich onderwerpt aan Keizer Karel V. Hierdoor wordt het hele grondgebied van de Nederlanden weer onder één gezag verenigd.
7september1572In opdracht van Willem van Oranje wordt Oudenaarde bevrijd door de bosgeuzen onder leiding van Jacob Blommaert die geboren was in Pamele nabij Oudenaarde. Blommaert had het vertrouwen van Oranje verkregen omdat hij op 1 april 1572 had meegevochten bij de inname van Den Briel en vijf dagen later met zijn eigen groep Vlaamse bosgeuzen de inname van Vlissingen tot een goed einde had gebracht.
8september1383Sint-Winoksbergen (Frans-Vlaanderen) wordt door de troepen van koning Karel VI van Frankrijk geplunderd en in brand gestoken. De inwoners worden uitgemoord.
8september1861De Verblijders in het Kruis, dat is de rederijkerskamer van Eke, organiseert een landjuweel met deelname van veel rederijkerskamers van over de schreve, dit is uit Frans-Vlaanderen.
8september1912De New York Times titelt : Belgium may separate.
8september1956Overlijden van Vital Celen, letterkundige, specialist van Michiel de Swaen, en auteur van verschillende boeken over Frans-Vlaanderen.
9september1567De graven Egmont en Horne worden gevangen genomen. Enkele maanden later worden ze wegens majesteitsschennis ter dood veroordeeld en te Brussel onthoofd op 5 juni 1568.
9september1860Plechtige onthulling van het standbeeld van Jacob van Maerlant in Damme.
9september1912Eerste optreden in Belle van Pro Westlandia met liederen en voordracht.
9september1913Een zeppelin komt tijdens een onweer in de Noordzee terecht. Veertien bemanningsleden komen om.
10september1419Moord op Jan zonder Vrees, hertog van Bourgondië en graaf van Vlaanderen door aanhangers van het Franse koningshuis.
10september1883Overlijden van de romanschrijver en Vlaamse voorman Hendrik Conscience. Op zijn grafmonument staat : Hij leerde zijn volk lezen. Net voor zijn dood, op 13 augustus, werd in Antwerpen zijn standbeeld onthuld op het plein voor de Stadsbibliotheek. Die heet nu Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.
10september1946Start van operatie Black Tulip in Nederland met als doel alle Rijksduitsers uit Nederland te verdrijven. Meer dan 3.600 Duitsers zullen het land worden uitgezet tot het stopzetten van de operatie in 1951.
11september1709Slag bij Malplaquet, Lilicidium(val van de lelie): de Franse troepen die de Zuidelijke Nederlanden waren binnengedrongen, worden verslagen in dit gehucht dat deel uitmaakt van de gemeente Taisnières-sur-Hon (Frans Henegouwen). Deze nederlaag, na een zeer bloedige veldslag met naar schatting 32.000 doden, brengt een zware slag toe aan de Franse militaire hegemonie in Europa. Lodewijk XIV doet een vredesaanbod op de conferentie van Geertruidenberg. ”Lilicidium” is een opmerkelijk chronogram: het bestaat uit één woord, waarvan alle letters Romeinse cijfers zijn, die samen het jaartal 1709 vormen.
11september2010De Vlaamse industriële groep Beaulieu sloopt de 15’de eeuwse kasteelhoeve van Busbeke (Bousbecque) in Frans-Vlaanderen, ooit eigendom van de Vlaamse humanist en diplomaat Ogier van Busbeke.
12september1609Het Nederlandse VOC-schip Halve Maen, onder leiding van de Engelse zeevaarder Henry Hudson, bereikt Mannahatta, het “eiland van heuvels”, zoals de indianen het gebied noemden. De Halve Maen was op 04 april van hetzelfde jaar uit Amsterdam vertrokken. In zijn spoor richten Nederlandse kolonisten in 1624 de nederzetting Nieuw Amsterdam op, het latere New York.
12september1840Geboorte in Leeuwaarden van de Friese taalkundige en dialectoloog Johan Winkler  (1840-1916). In zijn boek Oud Nederland besteed hij heel wat aandacht aan de Nederlanden in Frankrijk.Meer info: klik hier.
13september1896Guido Gezelle schrijft zijn beroemde gedicht de Casselkoeien:Aanschouwt mij, hier en daar,
die bende Casselkoeien;
die, louter bruin van haar,
als zoveel blommen bloeien
in ’t gers en in de zon, die zinkend, henentiet:
die, rood, het rode veld vol rode vonken giet.
’t Is prachtig overal,
’t Is prachtig, hoe de huiden
dier koeien liefgetal
van vouwe en verwen luiden,
’t is prachtig, hoe ze staan, gebeiteld en gesneen,
lijk beelden, over heel die wijde weide heen.
Daar zijnder, rode als vier;
kastanjebruin geboende;
naar donkerbaaide bier,
naar bijkans zwart bier doende;
beglinsterd en beglansd: van vel en verwigheid,
gelijk en ongelijk, – terwijl de zonne beidt.
Al langzaam langer speelt,
dwersdeur de weidegronden,
’t zij welker koe een beeld
van schaduw bijgebonden;
en, wangedrochtig groot, in ’t donker gers voortaan,
zie ’k zwarte spoken van gevlerkte koeien staan.
Goên nacht! De zonne beet
ten neste neer: tot morgen,
is al dat verwe heet,
en ogen aast, verborgen:
de koeien zijn voorbij: gedelgd en uitgedoofd,
en… morgen weer, ontwekt ze ’t blinkend zonnehoofd.
13september1964Huldiging van de Zuid-Vlaamse voorman Jean-Marie Gantois in het grafelijk slot van Male n.a.v. zijn zestigste verjaardag.
14september1523Overlijden in Rome van paus Adriaan VI, de enige Nederlandse paus en leermeester van Keizer Karel.
14september1863Onthulling van het Jacob van Artevelde-monument op de Vrijdagmarkt in Gent. Het is een werk van de beeldhouwer Pieter De Vigne-Quyo.
15september1014Zware watervloed over de hele Nederlanden.
15september1556Na zijn troonsafstand scheept Keizer Karel in op Walcheren met bestemming Spanje. De rampspoedige regering van zijn zoon Filips II neemt een aanvang.
15september1586Geboorte in Antwerpen van Antonius Sanderus (Antoon Sanders) schrijver van de Flandria Illustrata, later in 1725 in het “Nederduytsch” vertaald onder de titel Verheerlykt Vlaandre.
15september1995Overlijden van de schilder en “tekenende verteller” Rien Poortvliet, auteur van o.m. het Leven en werk van de kabouter.
16september1795Gebruik makend van de bezetting van de Nederlanden door de Fransen nemen de Engelsen Kaapstad en omgeving in hun bezit.
17september1322Overlijden van de Vlaamse graaf Robrecht van Bethune. Hij verdedigde met succes Rijsel tegen de aanvallen van de Franse koning Filips de Schone. Hij moest in Flines begraven worden maar  het werd voorlopig in Ieper  omdat Flines en Dowaai toen in Franse handen waren.
17september1678Frankrijk en Spanje komen in Nijmegen tot een overkomst waardoor de regio’s Aat, Binche, Charleroi, Gent, Kortrijk, Oudenaarde, Zoutleeuw, het Land van Waas, Limburg en de gebieden van Overmaas en Veurne opnieuw deel uitmaken van de Spaanse Nederlanden. Maar Arien, Belle, Bavai, Bouchain , Kamerijk, Condé, Ieper, Maubeuge, Menen, Poperinge, Saint-Ghislain, Sint-Omaars, Valencijn, Waasten en Wervik worden aan Frankrijk afgestaan.
17september1946In volle repressietijd verklaart auditeur-generaal Ganshof van der Meersch in het Journal des Tribunaux dat niet alleen het “verraad” gestraft  moest worden maar ook iedere rechtstreekse of onrechtstreekse “hulp” aan de vijand.
17september1964Overlijden van de Vlaamse schrijver Jean Ray, alias John Flanders, auteur van fantastische verhalen en boeken
18september1505Geboorte in Brussel van Maria van Hongarije, landvoogdes der Nederlanden. In die functie bevorderde ze sterk de territoriale eenmaking van het bestuur der Nederlanden. Ze was de dochter van Filips de Schone en Johanna van Castilië, bijgenaamd “de waanzinnige”, en zuster van keizer Karel V.
18september1577Feestelijke intrede van prins Willem van Oranje in Antwerpen, die door de juichende bevolking wordt omstuwd.
19september1710Overlijden in Kopenhagen van de Deense astronoom Ole Christenssen Romer. Hij bepaalde voor het eerst de lichtsnelheid. Hij was ook directeur van het astronomisch observatorium de Ronde Toren te Kopenhagen, en vervulde diverse functies als ingenieur, rechter bij het hoger gerechtshof, en burgemeester van de Deense hoofdstad.
20septemberBegin van de ouderwetse winteravond toen het jaar slechts twee seizoenen telde: winter en zomer.
20september1567De hertog van Alva stelt de Raad van Beroerte in, een politieke rechtbank die door de bevolking de Bloedraad wordt genoemd en vele duizenden slachtoffers maakt in de Nederlanden.
20september1604Einde van het beleg van Oostende. De belegering door de Spaanse troepen duurde drie jaar en drie maanden en begon op 4 juli 1601. Volgens de overlevering deed aartshertogin Isabella van Spanje de belofte  niet meer van onderhemd te veranderen tot Oostende  zou zijn ingenomen… Izabel (of Isabel) is volgens van Dale: een kleur hebben die bestaat uit een mengeling van geel en wit, waarin geel de overhand heeft. Is dit bijvoeglijk naamwoord uit die overlevering ontstaan?
De Spaanse troepen verloren ongeveer 77.000 man en aan Nederlandse kant verloor men evenveel soldaten  en telde men bovendien  tienduizenden gekwetsten. Oostende werd volledig verwoest. De val van Oostende luidde het vertrek in van nog eens 250.000 protestanten uit de Zuidelijke Nederlanden.
 
20september1944Prins Karel, broer van Leopold III, wordt Regent van België.
21september1435Vrede van Atrecht: Karel VII van Frankrijk erkent het gezag van hertog Filips de Goede over het land van Bonen, Artesië en de heerlijkheden langs de Somme en ontslaat hem van alle leenverplichtingen. De hertog beëindigt van zijn kant het bondgenootschap met Engeland. Het geheel vormt een belangrijke stap in de eenmaking van de Nederlanden en een keerpunt in de Honderdjarige Oorlog.
21september1558Om twee uur in de morgen, overlijden van Keizer Karel in het klooster van San Jeronimo in Yuste,  Spanje.
21september1629Overlijden in Batavia van Jan Pieterszoon Coen, eerste gouverneur-generaal van Nederlands-Indië. Zijn vooruitziend beleid werd door de VOC maar halfhartig gevolgd. Coen had een jarenlange opleiding als koopman en boekhouder genoten, in Rome bij de Vlaming Joost de Visscher. Ter nagedachtenis van Coen werd in 1966 de nieuwe tunnel onder het Noordzeekanaal, in het westen van Amsterdam, de Coentunnel genoemd. Een uitspraak van Coen die hem overleefd heeft, is “de cost gaet voor de baet uit”, d.w.z. je moet eerst investeren voor je winst kan maken.
21september1832Overlijden in Abbotsford van Walter Scott, de beroemde Schotse dichter en schrijver van historische romans. Hij ligt begraven op de gronden van de oude Dryburgh Abbey.
23september1577Triomfantelijke intocht van Willem van Oranje te Brussel na tien jaar afwezigheid. Nooit voordien of nadien werd een prins of koning door de Brusselse bevolking zo geestdriftig binnengehaald.
24september768Overlijden van Pepijn III de Korte, koning der Franken, vader van Karel de Grote. Pepijn III, kleinzoon van Pepijn I van Landen, op de grens van Brabant en Limburg, is de grondlegger van de Karolingische politiek die haar voltooiing zal vinden in het eerste Europese Rijk van Karel de Grote. Hij ligt begraven in de kathedraal van Saint-Denis ten noorden van Parijs.
24september1664De gouverneur van Nieuw-Nederland Pieter (Peter) Stuyvesant capituleert en draagt Nieuw-Amsterdam, het huidige New York, over aan de Engelsen. Eén van de oudste straten van deze stad is naar hem genoemd. De Britse vlag wordt gehesen op de wallen aan de Walstraat, die vanaf dan Wallstreet heet …
25september1304De Franse koning neemt Rijsel (Frans-Vlaanderen) in, na een verschrikkelijke belegering. Dit was de weerwraak voor de Guldensporenslag van 1302.
25september1550Keizer Karel vaardigt het Bloedplakkaat uit dat de sluitsteen wordt van de jurisprudentie tegen de ketterij.
25september1816Koning Willem I van de Verenigde Nederlanden richt de universiteit van Gent op.
25september1945De oorlogsburgemeester van Ronse Leo Vindevogel wordt na een schijnproces in Gent terechtgesteld. Hij was in Petegem geboren op 14 december 1888.
26september1345Slag bij Warns, ook bekend als slag bij Stavoren. De Hollanders van graaf Willem IV worden verslagen door de Friezen. De slag wordt jaarlijks herdacht door de Friese beweging. Op het Rode Klif bij Warns bevindt zich een monument, een grote zwerfkei met de leuze Leaver dea as slaef (liever dood dan slaaf).
26september1576Op initiatief van de Staten van Vlaanderen, Brabant en Henegouwen vergaderen de Staten-Generaal van de Nederlanden te Brussel om samen de opstand tegen de Spaanse bezetting te organiseren.
26september1841Op Helgoland voltooit de dichter August Heinrich Hoffman von Fallersleben de tekst van de nationale hymne van Duitsland, het Deutschlandlied of Das Lied der Deutschen, beter bekend als Deutschland über alles. De componist is Joseph Haydn. Tot 1914 was de melodie (zonder de woorden) ook het Oostenrijks volkslied.
27september1066Willem de Veroveraar vertrekt vanuit Ponteland (Ponthieu) en St-Valery-sur-Somme met een vloot van meer dan 700 schepen volgeladen met manschappen, waaronder Vlaamse boogschutters. Hij steekt het kanaal over en meert aan in Pevensey bij Hastings. Met deze overtocht wil hij zijn rechten op de Engelse troon doen gelden. Enkele weken later, op 14 oktober, verslaat hij in Battle bij Hastings de Engelse koning Harald die sneuvelt in de strijd. Eustaas II, vader van Godefried van Bonen (de Bouillon), was erbij.
27september1476De zee breekt door één van de dijken tussen Lombardsijde en Oostende. Schepen worden op de kaai geslingerd en in de kerk van Oostduinkerke staat het water zes voet hoog.
27september1622De inwoners van Haarlem in Noord-Holland komen de stad Hasselt te hulp die wordt belegerd door de Spanjaarden. De Haarlemmers slagen erin Hasselt te ontzetten.
27september1915John, Jack Kipling, luitenant van de Irish Guards en zoon van Rudyard Kipling, wordt bij zijn vuurdoop gedood in de slag bij Loos-en-Gohelle. Hij was amper 18 jaar oud. Zijn vader zal tot aan zijn dood tevergeefs zoeken naar het graf van zijn zoon. Pas in 1992 werd in de Britse begraafplaats van Sainte-Marie in Haisnes-lez-la-Bassée (tussen de gemeenten Lens en La Bassée) het graf van een onbekende soldaat, (“known unto God” volgens de officiële melding op Engelse graven, tekst waarvan de auteur vader Kipling is) erkend als dat van John Kipling. Deze toewijzing wordt tot vandaag nog door verschillende specialisten betwist.

Rudyard Kipling is ook de schrijver van het epitaaf

If any question why we died,
Tell them, because our fathers lied.


Hij schreef ook een gedicht, My Boy Jack, ter nagedachtenis van zijn zoon. Onder dezelfde titel werd ook een film gemaakt door regisseur Brian Kirk.
28september1014Samenvallend met dood tij, heeft in het zuidelijkste deel van de Noordzee een stormvloed plaats, die vooral de Vlaamse westkust maar ook de Engelse kust teistert.
28september1390De kinderloze hertogin Johanna van Brabant ondertekent een geheime overeenkomst met haar nicht Margaret van Male, gravin van Vlaanderen, waarbij ze haar, na overlijden, Brabant en Limburg schenkt. Omdat Margareta van Male de echtgenote was van de Bourgondische hertog Filips de Stoute wordt hierdoor een belangrijke stap gezet in de richting van de eenheid der Nederlanden.
28september1568Na een verwoed gevecht wordt Jan Camerlynck, een van de leiders van de bosgeuzen, samen met elf van zijn gezellen in Kaaster (Frans-Vlaanderen) aangehouden. Hij wordt later in Ieper gefolterd en sterft op 20 november op de brandstapel.
29septemberVanaf 29 september verviel in Vlaanderen vroeger de schafttijd van vier uur.
30september1899In de slotstad Zeist (provincie Utrecht) geboorte van de Nederlandse dichter en Nietzsche-vertaler Hendrik Marsman. In zijn gedicht Verzet schreef hij :Toen zei de man: ik ben moe;
vijand laat van mij af;
ik verweer mij niet meer;
ik lig nog maar wat en wacht af
of ik gehaald word vannacht.
en de priester: ik breng u den Heer.
Maar hij met een laatsten slag
sloeg het kruisbeeld weg van zijn mond
en krijste: ga weg –
neem mijn laatst bezit mij niet af:
MIJN zonden gaan mee in MIJN graf.
30september1986De benoeming van José Happart tot burgemeester van Voeren wordt door de Raad van State geannuleerd. Enkele weken later op 16- 17 oktober volgt het ontslag van eerste minister Nothomb omdat Happart nog steeds niet is afgetreden.
Gepubliceerd

01.09.2013